Iskustvo i percepcije rodne diskriminacije u porоdici: Efekti po bazično samopoštovanje i strategije suočavanja

Abstract

Iako se žene u Srbiji i dalje suočavaju s različitim oblicima diskriminacije u porodičnim i partnerskim odnosima, one sebe retko opažaju kao žrtve takvog postupanja. Umanjivanje opažene rodne diskriminacije pomaže da kratkoročno očuvaju pozitivnu sliku o sebi, ali ih istovremeno sprečava da reaguju na činove diskriminacije i dugoročno zaštite svoju psihološku dobrobit. Stoga u ovom radu ispitujemo diskrepanciju između ličnih iskustava i subjektivnog opažanja rodne diskriminacije u porodičnim i partnerskim odnosima, kao i povezanost opažanja ovakvog tretmana sa bazičnim samopoštovanjem i strategijama suočavanja sa postupcima rodne diskriminacije. Podaci su prikupljeni na prigodnom uzorku od 273 žene starosti od 19 do 62 godine, iz različitih krajeva Srbije, pomoću sledećih instrumenata: percepcija lične rodne diskriminacije, Rozenbergova skala samopoštovanja, Lista rodno diskriminatornih događaja i Suočavanje sa rodnom diskriminacijom. Nalazi potvrđuju diskrepanciju između nivoa opažene i doživljene rodne diskriminacije. Naime, iako žene smatraju da nisu bile diskriminisane, njihova iskustva svedoče o učestaloj diskriminaciji u porodičnim i partnerskim odnosima. Rezultati ukazuju da je opažanje lične diskriminacije u porodici porekla povezano sa nižim samopoštovanjem žena, kao i sa korišćenjem pasivnih strategija suočavanja sa diskriminacijom u odraslom dobu. Istovremeno, očuvano samopoštovanje predstavlja jedinu varijablu merenu u ovoj studiji koja predviđa upotrebu aktivnih strategija suočavanja sa ovakvim iskustvima. Nalazi potvrđuju psihološku dinamiku začaranog kruga diskriminacije u porodičnim odnosima: prepoznavanje rodne diskriminacije narušava samopoštovanje žene i pasivizuje je, čineći je podložnom novim i težim činovima diskriminacije koji dalje produbljuju nisko samopštovanje i pasivnost. Zbog toga su za prevenciju rodno zasnovanog nasilja neophodni edukativni programi u cilju senzibilisanja javnosti za prepoznavanje različitih i diskretnijih ispoljavanja rodne diskriminacije u svim sferama života

: Although women in Serbia still face different forms of discrimination in family and intimate partner relationships, they rarely perceive themselves as victims of such discrimination. Minimising the observed gender discrimination helps them to maintain a positive self image in the short run; however, in the long haul it prevents them from reacting to such acts and protecting their psychological wellbeing. In this paper we examine the discrepancy between personal experiences and subjective perception of gender discrimination in family and intimate partner relationships, as well as the connection between the perception of such treatment and basic self-esteem and strategies of coping with gender discrimination. Data are collected from a suitable sample of 273 women aged between 19 and 62, from different parts of Serbia, using the following instruments: The perception of personal gender discrimination, Rosenberg’s self-esteem scale, The list of instances of gender discrimination, and Coping with gender discrimination. The findings confirm the discrepancy between the level of perceived and experienced gender discrimination. Although women do not see themselves as discriminated, their experiences testify to frequent discrimination in family and intimate partner relationships. The results indicate the correlation between the perception of personal discrimination within the family and the women’s lower self-esteem in adulthood. At the same time, the preserved self-esteem is one of the variables measured in this study, which presupposes the use of active strategies in coping with such experiences. The findings confirm the psychological dynamics of vicious cycle of discrimination within family relationships: recognising gender discrimination undermines a woman’s self-esteem and passivises her; it makes her liable to new and more severe acts of discrimination which then further undermines her self-esteem and contributes to her passivity. Educational programmes are essential in the prevention of gender based violence, aiming to raise awareness in the general public of the diverse and more discrete forms of gender discrimination in all spheres of life.