Homoseksualnost, kvir i marksizam: pregled istorije i pogled iz (post)jugoslovenske perspektive

Abstract

Kompleksan odnos kvira i marksizma, i s njima uvezanih koncepata roda i klase, opresije i eksploatacije, pitanje je koje se iznova pokreće unutar progresivnih teorija i pokreta. Ko ima prioritet? Ili, da li je pitanje prioriteta posve pogrešno, već je potrebno odgovoriti kako se ovi koncepti međusobno uslovljavaju? Odgovori na ova pitanja zavise i od toga kako uopšte koncipiramo višestruke istorije kvir marksizma. Stoga je ovaj tekst podijeljen na dva segmenta. Prvi se odnosi na istoriju kvir marksizma na Zapadu. Korpus prvog segmenta uključuje do sada dominantne pristupe ovoj istoriji i radove autorki i autora poput Marija Mielija i Guyja Hocquenghema iz perioda druge polovine 20. vijeka, te pisanja jednog od začetnika kvir marksizma Petera Druckera iz prošle decenije. Drugi segment rada u središte stavlja savremene dekolonijalne perspektive na kvir marksističku istoriju u nastajanju, sa akcentom na dosadašnja proučavanja homoseksualne istorije tokom perioda socijalističke Jugoslavije. Na samom kraju, ukratko se skicira polje postjugoslovenskog kvir marksizma koje je u nastajanju.

The complex relationship between Queer and Marxism, and the related concepts of gender and class, opression and exploatation, is the question that gets raised time and again within progressive theories and movements. Which one has the priority? Or, is the priority issue totally wrong, and one needs to answer instead how these concepts mutually condition each other? The answers to these questions also depend on how we conceive the multiple histories of Queer Marxism. Therefore, this essay is divided into two parts. The first part deals with the history of Queer Marxism in the West. The corpus of works upon which this segment is based involves so far dominant approaches to this history and works by authors like Mario Mieli and Guy Hocquenghem from the second half of the 20th century, as well as the writings by one of the founders of Queer Marxism, Peter Drucker, from the last decade. The second part focuses on the present-day decolonial perspectives on Queer Marxist history in the making, and in particular, previous studies of homosexual history from the Yugoslav socialist period. In the end, we provide a brief sketch of the field of post-Yugoslav Queer Marxism in the making.