Položaj i perspektiva istočnoevropskog socijalnog modela u procesima evropskih integracija - komparativni prikaz

Abstract

U diskusijama o budućnosti evropskih integracija značajno mesto zauzima problematika evropskog socijalnog modela, čije se konceptualizovanje u najvećoj meri oslanja na socijalne vrednosti zajedničke svim evropskim zemljama. Evropski socijalni model se tradicionalno odlikuje ekstenzivnijim socijalnim obezbeđenjem i značajnijom ulogom države na tržištu rada. Uprkos zajedničkim unutrašnjim i spoljašnjim izazovima sa kojima se evropske države sa stanovišta svojih sistema socijalne sigurnosti suočavaju, različitosti u strukturalnoj, kulturološkoj i institucionalnoj konstrukciji uže shvaćenog socijalnog poretka među njima su evidentne i govore u pravcu autonomne egzistencije različitih socijalnih modela unutar zajedničkog evropskog okvira. Nakon ulaska određenog broja zemalja Istočne i Centralne Evrope u Evropsku uniju, njihov značaj punopravnih partnera u izgradnji socijalne Evrope postao je očigledan, kao i što je njihova uočljivost postala veća. Istovremeno, tradicija razvijena u socijalnoj sferi zemalja Istočne i Centralne Evrope može da ponudi korisne (teorijske i empirijske) elemente ostatku Evrope. Razmatranje različitih pristupa problematici evropskog socijalnog modela propraćeno je analizom karakteristika anglo-saksonskog, nordijskog, kontinentalnog i južno-evropskog modela. Akcenat je na prikazu istočno-evropskog socijalnog modela sa stanovišta njegovog razvoja tokom perioda tranzicije i pripreme za ulazak u EU, kao i percipiranih izazova.

In the debates on the future of European integration, an important place is occupied by the issues related to the European social model, whose conceptualization is largely based on social values common to all European countries. The European social model is traditionally characterized by a rather extensive social security and a significant role of the state in the labor market. Despite the common internal and external challenges faced by the European countries from the standpoint of their social security systems, differences in structural, cultural and institutional constructions in the stricter interpretation of the social order are obvious among them and indicate an autonomous existence of different social models within the common European framework. After a number of Eastern and Central European countries became members of the European Union, their importance as full partners in building a social Europe has become obvious, just as their visibility has become greater. At the same time, traditions developed in the social sphere in Eastern and Central European countries can provide useful (theoretical and empirical) elements to the rest of Europe. The review of different approaches to the problem of the European social model is accompanied by an analysis of characteristics of the Anglo-Saxon, Nordic, continental and South-European model. The focus is on the presentation of the East-European social model, from the standpoint of its development during the period of transition and the preparation for EU accession, as well as on the perceived challenges.