Pristupanje evropske unije Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda Saveta Evrope - stagniranje procesa kao rezultat mišljenja 2/13 Suda Pravde Evropske unije

Abstract

Rad se bavi pristupanjem Evropske unije (EU) Konvenciji za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (Konvencija) Saveta Evrope, koje kao problem postaje još zastupljenije u akademskim debatama nakon negativnog Mišljenja 2/13 Suda pravde Evropske unije (SPEU) o usklađenosti Nacrta sporazuma o pristupanju EU Konvenciji sa primarnim pravom EU. Ovim radom daje se pregled postojećih mehanizama zaštite ljudskih prava EU i SE, i njihovih osobenosti, a zatim se predstavlja razvojni put ideje o pristupanju EU Konvenciji. Naredni deo rada daje prikaz Mišljenja 2/13 u kome se kroz pet odeljaka obrazlaže neusklađenost Nacrta sporazuma o pristupanju sa Konvencijom, a zatim zajedno sa suprotstavljenim argumentima Opšte pravozastupnice Kokot i akademskih kritičara pruža celokupna slika o suštini i kompleksnosti procesa pristupanja EU Konvenciji. Takvim kritičkim pregledom prikazuju se nedostaci i nekoherentnost institucionalnog sistema EU u nastojanju da očuva i zaštiti sistem ljudskih prava. U zaključnom delu rada predlažu se tri moguća pravca na daljem putu EU ka Konvenciji. Jedan od pravaca tiče se izmene člana 6 stava 2 Ugovora o EU kojim pristupanje EU Konvenciji više ne bi bila obaveza. Drugi pravac tiče se izmena Nacrta sporazuma o pristupanju EU Konvenciji za koji je neophodna saglasnost 47 država članica SE, jednoglasnost Evropskog saveta, ratifikacija u Evropskom parlamentu, kao i otklanjanje nedostataka izloženih u Mišljenju 2/13. I jedan i drugi pravac predstavljaju skup teških političkih odluka, ali i jedine propisane mogućnosti članom 218 Ugovora o funkcionisanju EU. Kao treći pravac, i najmanje moguć, predlaže se tzv. neposlušnost država članica suprotstavljanjem Mišljenju SPEU u svojim pojedinačnim akcijama, sa ciljem zaštite ljudskih prava i borbe protiv politizacije procesa pristupanja EU Konvenciji. U zaključnom delu rada navodi se šta bi pristupanje EU pružilo pojedincu kao jedinki koja je osnov zaštite u Konvenciji, nasuprot kritičkom osvrtu na Mišljenje 2/13 kojim se kao osnov zaštite ističe suprematija EU prava i SPEU. Posledično, pitanje pristupanja EU Konvenciji ocenjuje se kao irelevantno u sistemu zaštite ljudskih prava EU, s obzirom na nivo stagniran ja samog procesa kao rezultat Mišljenja 2/13.

This paper deals with the issue of the European Union (EU) accession to the European Convention of Human Rights (ECHR) which has become one of the most discussed issues since obligatory Opinion 2/13 of the European Court of Justice (CJEU). Besides, this Opinion 2/13 concluded that the Draft Agreement on the EU Accession to the ECHR is not in accordance with article 2, paragraph 2 of the Treaty on the European Union (TEU) and therefore is unlawful judging by EU law. The paper firstly outlines the characteristics of existing mechanisms for the protection of human rights established by the EU and the Council of Europe (CoE). Secondly, it briefly explains the evolution of the idea of the EU accession to the EU in order to help to understand the complexity of this process. Thirdly, the paper provides a comprehensive assessment of the Opinion 2/13 of the Court of Justice and together with the opposite views on Opinion created by Advocate General Kokott and certain academics, ensures the apprehension of failure of the EU in human rights protection. Finally, concluding remarks will explain two possibilities of potential EU and CoE actions regarding the ECHR accession based on article 218 of the Treaty on the Functioning of the EU. One is to amend the TEU in a way that the accession of the EU is not anymore an obligation stemming from the article 6 TEU. The other solution should require a joint decision of 47 member states of the CoE, unanimously approved by the European Council, ratification within the European Parliament and agreement on every point stated in the negative Opinion 2/13 of the CoJ. Both possibilities represent a set of political decisions that currently seems impossible due to the political situation in Europe and the EU. The author additionally suggests that the member states of the EU should sustain from the CoJ decision on accession and take individual actions concerning the protection of human rights even though this may lead to the infringement procedures within the EU. In the end, the conclusion will answer to inquiries such as what the EU accession to the ECHR would bring to the individuals in the human rights protection order and why this is not compatible with the CoJ preferences. Furthermore, negative opinions towards the CoJ decision stated by the academic community and EU citizens, support a critical opinion of this paper and brace common conclusion stating that Opinion 2/13 is the evidence that the CoJ primarily shows concerns regarding EU supremacy and not the protection of human rights